Cruising Gezi Park (2020)

Seksualiteit en stedelijke intimiteit zijn nauw verbonden met activisme en verzet. Om een protestbeweging te laten groeien, wordt seks vaak buiten het verhaal gehouden. Een politiek van fatsoen neemt het over. Seks- en sekswerk vereisen onleesbaarheid om te overleven en het optreden van de politie te voorkomen. Veiligheid wordt niet geborgd door afhankelijkheid van de staat of institutionele gezagsdragers; over veiligheid wordt voornamelijk binnenshuis onderhandeld. Daarom wordt de manier waarop LGBTQI +-lichamen de openbare ruimte bevolken en vormgeven gemakkelijk vergeten. De meeste geschiedenissen worden niet gedocumenteerd door middel van tekst of wetgeving; ze zijn afhankelijk van intergenerationele intimiteiten en informele verhalen.

In 2013 werd de zichtbare aanwezigheid van LGBTQI+-gemeenschappen bij de protesten in Gezipark, Istanbul, internationaal gevierd als teken van emancipatorisch vermogen. Het voorstel van de Turkse regering om een winkelcentrum te bouwen was niet alleen een teken van kapitalisme en gentrificatie, het was ook een poging om gay uitingen uit het stadscentrum te verwijderen, betoogt Emrah Yıldız in zijn tekst ‘Cruising Politics: Sexuality, Solidarity and Modularity after Gezi’ (2014). Gezi Park stond lokaal bekend als een gebied waar leden van de LGBTQI+ elkaar konden ontmoeten, rondlopen en cruisen. Het was logisch dat LGBTQI+-gemeenschappen als een van de eersten deze openbare ruimte bereikten, bezetten en beschermden tegen commerciële ontwikkeling.

In Refresh Amsterdam toont Simon(e) van Saarloos Cruising Gezi Park, een installatie die verwijst naar zowel het Gezipark in Istanbul als naar het Oosterpark hier in Amsterdam. Het werk gaat in op concepten als queer cruisen, zichtbaarheid, veiligheid en de regulering van de openbare ruimte. Van Saarloos reist heen en weer tussen beide steden en nodigt Kübra Uzun uit, een dj en activist die betrokken was bij de Gezipark­ protesten in 2013, om haar herinneringen te delen aan een stadspark dat vroeger queer aanvoelde.

Kübra Uzun en Simon(e) van Saarloos maken een nachtelijke wandeling door het park, tegenwoordig omringd door politie. Uzun deelt jeugdherinneringen, over cruisen na schooltijd. De verhalen van Uzun zijn zowel nostalgisch als vervuld van hedendaagse passie: gay en queerseks gebeurt nog steeds, er is blijvend verzet, mensen verzamelen zich nog altijd. Maar de openbare toiletten worden bewaakt door camera’s en de paar staande bomen zijn niet genoeg om donkere plekken te creëren – grote spots verlichten alle hoeken van het park.

In plaats van uitgebreid naar Uzuns verhaal te luisteren, lopen bezoekers wellicht slechts even langs het werk en merken zo een geluidsopname op van een zonnige middag in het Oosterpark. In 2017 werd Jan Majdanski beroofd en vermoord tijdens een bezoek aan een cruising plek in het stadspark. De politie van Amsterdam reageerde met het voorstel om gedurende de nachtelijke uren extra lichten te plaatsen. Verlichting werden gezien als een veiligheidsmaatregel, maar licht wordt ook vaak ingezet als bewakingsinstrument. Wiens ideeën over veiligheid en genot beheersen de stad?